Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tedavi ve Terapi Yöntemleri

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tedavisi İzmir’de merkezimizde uzman psikologlarımız tarafından yapılmaktadır. OKB terapisi ile birlikte psikiyatrik değerlendirme de gerekebilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB, Takıntılar) Nedir?

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), insanların obsesyon adı verilen sürekli tekrar eden istenmeyen düşüncelere sahip olması ve bu düşüncenin kendisini rahatsız etmesinden dolayı, genellikle rahatlamak amacıyla ritüel veya kompulsiyon adı verilen sürekli tekrar eden davranışlarda bulunduğu bir patolojidir.

Genel Bakış

DSM V’e göre OKB için tanı konulabilmesi için obsesyon, kompulsiyon ya da her ikisinin bireylerde var olması gerekir. OKB’si olan insanlar düşüncelerinin ve davranışlarının mantıklı olmadığını bilseler de genellikle onları durduramazlar. OKB, kişide fazlasıyla kaygı yaratır ve kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkiler. Genellikle süreğendir, bazen dönemsel alevlenmeler görülebilir. OKB’si olmayan birçok insanın üzücü düşünceleri veya tekrarlayan davranışları vardır. Ancak bu düşünceler ve davranışlar tipik olarak günlük yaşamı aksatıp etkileyecek şekilde şiddetli ve yoğun hale geldiğinde OKB’den söz edilebilir.

Semptomlar

OKB ile ilişkili obsesif düşünceler veya kompulsif davranışlar genellikle her gün bir saatten fazla sürer ve günlük yaşama müdahale eder.

OKB’nin nedenleri nelerdir?

Tam olarak neden kaynaklandığı bilinmemektedir fakat genetik, biyolojik, çevresel nedenler, çocukluk çağı travmaları, kişilik özellikleri ve seretonin düzensizliği vb. faktörler hastalığın gelişimini tetiklemektedir.

Takıntılar, obsesyon nedir?

Takıntılar, aklınıza gelen hoş olmayan düşünceler, imgeler veya dürtülerdir. Kişinin anlamsız, yersiz ve geçersiz olduğunu bildiği halde bazı düşüncelere takılıp kalmasıdır. Kişi, zihninde sürekli tekrarlanan düşüncelerden rahatsız olmasına karşın bir türlü rahatsız edici fikirlerden kaçınamaz.  Rahatsızlık ve huzursuzluk duyar. Obsesif fikirleri kişi, kolayca zihninden uzaklaştıramaz. Söz konusu fikirler çoğu kere tedirgin edicidir.

En yaygın obsesyon belirtiler:

• Önemli bir şeyi kaybetme veya atma kaygısı
• Günah sayılabilecek düşüncelerden korkmak
• Başkasına zarar verme korkusu
• Pislikten ya da mikroplardan korkmak
• İnsanlar veya çevre tarafından kirlenme korkusu
• Rahatsız edici cinsel düşünceler veya görüntüler
• Düzen, simetri veya hassasiyetle ilgili aşırı endişe
• Tekrarlayan müdahaleci sesler, resimler, kelimeler veya sayılar düşünceleri

Kompulsiyon Nedir?

Kompulsiyon, yapmanız veya tekrarlamanız gerektiğini düşündüğünüz düşünceler veya eylemlerdir. Genellikle zorlayıcı eylem bir takıntıya cevaptır. Kişi, kompulsiyon denen zorlantılı, emirvari fikirlerin saçma olduğunu çoğu kere bilir. Ancak eyleme geçmekten kendini alıkoyamaz.

En yaygın kompulsiyon belirtiler:

• Aşırı veya ritüelleştirilmiş el yıkama, duş alma, diş fırçalama veya tuvalet
• Ev eşyalarının tekrar tekrar temizlenmesi
• İşleri belirli bir şekilde sipariş etmek veya düzenlemek
• Kilitleri, anahtarları veya cihazları sürekli kontrol etme
• El sıkışmamak
• Kapı kolunu tutmaktan kaçınmak
• Değeri olmayan eşyalar biriktirmek
• Yemekleri belirli bir sırada yemek
• Her zaman yapılan işleri yaparken sayı saymak

OKB,  Terapisi Nedir?

Kişinin davranış ve düşüncelerini değiştirmek için bilimsel olarak iki teknikten yararlanan Bilişsel-Davranışçı Terapi, OKB için bir tedavi yöntemidir: Maruz kalma, müdahale önleme (ERP) ve bilişsel terapi. Bunun yanında farmakolojik tedavi (ilaçla tedavi) yöntemi de uygulanmaktadır. Bu tedavi yöntemleri ya ayrı ayrı ya da birlikte uygulanır.

Bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve maruz bırakma terapisi, birçok insan için etkili olan konuşma terapisi türleridir.

Maruz kalma ve tepki önleme (ERP), OKB’si olan bir kişinin obsesif düşüncelerle ilişkili anksiyeteyle kompulsif davranıştan ziyade başka şekillerde başa çıkmasına izin vermeyi amaçlamaktadır.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) günlük yaşamda ansızın beynimizi ele geçiren düşünceler ve sonu gelmeyen takıntılar şeklinde ortaya çıkıp, hayatı çok olumsuz etkiler. Çoğunlukla hepimizin aklının bir köşesinde bir acabası, endişesi vardır. Bu durum başta normaldir ve her insanın başına gelebilir. Peki, ne zaman bir OKB haline gelir ve sorun yaratır?

OKB’yi anlatmadan önce konuyu daha iyi anlamak için önce Obsesyon ve Kompulsiyon kavramlarını bilmek gerekir. Obsesyon takıntılı düşünce, fikir ve dürtüler iken; kompulsiyon takıntılı düşüncelerin yarattığı huzursuzluğu azaltmak ve ortadan kaldırmak için yapılan yineleyici davranış ve zihinsel eylemlerdir.

OKB ise, yukarıda tanımı verilen durumların, takıntılı düşüncelerin günlük yaşamı etkileyecek, günlük aktiviteleri kısıtlayacak düzeye gelmesidir. Yani durum günlük hayatınızı etkileyecek düzeye geldiyse artık bir ruh sağlığı uzmanından terapi yardımı almanın vakti çoktan gelmiş demektir.

OKB’nin ortaya çıkış nedeni hakkında kesin bir bilgi belirlenememiştir. Yani kesin bir nedeni yoktur. Fakat genetik nedenler, beyin işlevlerinde bozulma ve serotonin, çocukluk çağı travmaları, kişilik özellikleri sıklıkla bilinen nedenleri arasındadır. OKB zamanla atlatırım diyeceğimiz hastalıklar arasında değildir. Tedavi edilmesi
zorunludur. Çoklukla Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve ilaç tedavisi kullanılmaktadır. Yaygın obsesyon belirtileri arasında: simetri ve düzen dürtüsü, mükemmeliyetçilik, aşırı kuşku duymak, güven ihtiyacı, günahkâr düşüncelerden korkmak, rezil olmaktan çekinmek, hata yapma kaygısı, başkasına zarar verme korkusu, pislikten ya da mikroplardan korkmak sayılabilir.

Yaygın kompulsiyon belirtileri arasında: Obsesyonun neden olduğu sıkıntılı durumdan kurtulmak için kişi, farklı davranışlarda bulunur. Bu davranışlardan bazıları şunlardır: el sıkışmamak, kapı tokmağını tutmamak, sürekli el yıkamak, değersiz nesneler biriktirmek, kilit, ütü gibi nesneleri sürekli kontrol etme ihtiyacı duymak, yemekleri belirli bir sıraya göre tüketmek, belirli kelimeleri tekrarlamak, rutin işleri yaparken sayı saymak, eşyaları belirli bir
düzene göre sıralamak.

OKB’nin terapisinde en sık yardımcı olduğumuz durumlar:

• Kirlenme ya da bulaşma obsesyonu ve temizlik kompulsiyonu: Kişi ne kadar temiz olsa da veya ne kadar temizlese de kir, mikrop ve toz gibi etkenlerden dolayı yapılan temizliğin yeterli olmayacağına inanmasıdır.
• Cinsel obsesyon: Kişinin kendisine ve yaşına uygun olmadığını ve utanç verici ya da kabul edilemez düşüncelere sahip olduğunu düşünme durumudur. Kişi bu düşünceleri kafasından uzaklaştırmakta zorlanır ve başkalarına karşı yanlış anlaşılabilecek davranışları yapmaktan korkar.
• Sayma kompulsiyonu: Kişini sürekli olarak bir şeyleri saymasıdır. Bu kaldırım taşları, geçen arabalar ya da bina katları gibi çok farklı nesneler olabilir.
• Tekrar etme kompulsiyonu: Kapıyı kilitlemeden önce kilidi üç kez açıp kapatmak ya da kapıyı 4 kez tıklatmak şeklinde görülebilen davranışlardır.