Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) Nedir? Bilişsel Davranışçı Terapi Kimlere Uygulanır?

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), 1960’lı yılların başlarında Aaron T. Beck tarafından bulunan bir terapi yöntemidir. Terapistin danışanlarının olumsuz veya çarpık düşünce kalıplarının farkına varmasına yardımcı olmak için danışanla etkileşimli olarak geçirdiği kısa dönemli bir terapi tekniği olarak tanımlanır. BDT, olumsuz düşünceleri ve uyumsuz inançları tanımayı ve değiştirmeyi vurgulayan içgörü odaklı bir terapidir. Bu nedenle, psikolojik bir yeniden eğitim modelidir. Güncelde yaşanan problemlere odaklanırken bu soruna neden olan geçmişte yaşanan travmalar sonucunda geliştirilen düşünce hatalarına odaklanarak onları değiştirme ve dolayısı ile danışanları güncel hayatlarında yeni düşünme becerileri kazandırmayı ve becerileri uygulama ortamı sağlamayı hedefler. BDT’nin temel kuramı, bir duygusal olayın veya rahatsızlığın nedenini anlamak için bireyin üzücü olaya veya düşünce akışına tepkisinin bilişsel içeriği üzerinde odaklanmak gerektiğidir. Amaç, merkezdeki şemalara ulaşmak için kendi otomatik düşüncelerini kullanarak danışanların düşünme şekillerini değiştirmek ve şemayı yeniden yapılandırma fikrini vermeye başlamaktır.

Bilişsel Davranışçı Terapi Kimlere Uygulanır?

Tedavi yöntemi olarak bilişsel davranışçı terapinin kullanıldığı bazı rahatsızlıkları şu şekildedir:

• Anksiyete bozuklukları
• Panik bozukluk
• Sosyal fobi
• Depresyon
• Obsesif kompulsif bozukluk
• Tik bozuklukları
• Yeme bozuklukları
• Somatoform bozukluklar
• Obezite
• Travma sonrası stres bozukluğu
• Cinsel işlev bozuklukları
• Aile terapileri
• Alkol-madde bağımlılığı
• Sigara bağımlılığı
• Uyku bozuklukları
• Öfke kontrol bozukluğu

Yukarıda verilen psikolojik hastalıklara ek olarak, bilişsel davranışçı terapiye başvurmak için kişinin özel bir psikolojik rahatsızlığa sahip olması gerekmez. BDT insanların günlük hayatlarında ortaya çıkabilecek sorunları ve stresli dönemleri de daha iyi idare etmek için de kullanılabilir. Bilişsel davranışçı terapi, gerektiğinde antidepresanlar veya başka diğer tedavilerle birleştirildiğinde en etkili sonucu verebilir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) Nasıl Uygulanır?

Bilişsel davranışçı terapi iki temel hedefe dayanır.

1. Bilişlerimiz, duygu ve davranışlarımız üzerinde etkilidir
2. Davranışlarımız, düşünce şeklimizi ve duygularımızı etkiler.

Terapist, problemin doğası ne olursa olsun esasen bireylere günlük yaşamlarındaki olayların alternatif yorumlarını yapmada yardımcı olacak yöntemleri uygulamakla ilgilenir. Birey içsel süreçlerinin bir kısmını farkında olmasa bile, terapi desteği ile oluşan bilinçli çabayla, bunların bir kısmına ulaşabilir, farkına varabilir. Psikolojik danışma sürecinde terapist danışanın sahip olduğu otomatik düşünceleri inceleyerek düşünme örüntülerindeki bozuklukların farkına varmasını sağlar. Otomatik düşünceler; aklımıza kendiliğinden gelen, sıklıkla fark edilmeyen, genelde sadece eşlik eden duygunun fark edildiği düşüncelerdir. Terapist danışandan hatalı olabilecek yorumlarını incelemesini ve sonra bunları yaşamındaki ilk deneyimlerine dek geri götürmesini ister, psikolog daha sonra nasıl sonuçlara vardığını ve böylesi bir sonuç çıkartmak için kanıtları olmadığında bu bilginin geçmişteki hatalı düşüncelere dayandığını fark ettirir.  BDT sürecindeki danışan bir olayı değerlendirirken abartılı düşüncelerini veya küçümseyici düşüncelerini fark edebilecektir.

Bilişsel Davranışçı Terapide Davranış Nasıl Değişir?

BDT’ye göre davranış değişimi temel olarak üç aşamadan oluşur.

1. Kendi Kendini Gözlemleme

Değişim sürecinde ilk adım, danışanların kendi davranışlarını nasıl gözlemleyeceklerini öğrenmeleridir. Kendini gözlemlemeleri değişimin meydana gelmesi için gerekli bir aşama da olsa tek başına yeterli değildir. Terapi ilerledikçe danışanlar problemlerini farklı bir açıdan ele almalarını sağlayacak yeni bilişsel yapılar edinirler.

2. Yeni Bir İçsel Diyalog Başlatma

Danışanlar terapi sürecinde içsel diyaloglarını değiştirmeyi öğrenirler. Yeniş içsel diyalogları yeni davranışlarına rehberlik eder. Bu sürecin danışanın bilişsel yapıları üzerinde etkisi büyüktür.

3. Yeni Beceriler Öğrenme

Değişim sürecinin üçüncü ve son aşaması da danışanlara gerçek yaşam durumlarında uygulanacak daha etkili başa çıkma becerileri öğretmektir. Öğrendiklerinin istikrarı, kendilerine yeni edindikleri davranışları ve bunların sonuçları ile ilgili olarak ne söylediklerinden büyük ölçüde etkilenir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) Teknikleri 

Pekiştirme

Kişinin kazanmak istediği davranışlara yönelik kendisi, yakınları veya terapisti tarafından desteklenerek bu davranışı pekiştirmesi amaçlanır.

Ana Odaklanma

Bireyin kendini meşgul eden geçmiş ve geleceğe dair kalıplaşmış olumsuz düşüncelerinden arınması ve şimdiki anda gözlemci rolüne bürünerek anın farkındalığını kazanması amaçlanır.

Günlük Tutma

Bireyin kendi duygu, düşünce ve davranışlarını gözlemlemesi ve olaylara farklı pencerelerden bakması sağlanarak kendi ve çevresel farkındalığını arttırılması amaçlanır.

Aşamalı Etkinlik Planı

Bilişsel Davranışçı terapideki bu davranışçı teknik ise daha çok depresyon ve anksiyetede kullanılır. Anksiyete ve depresyonda bozulan işlevsellikten dolayı rutin yapılması gereken işler erteletilebilir. Daha sonra ertelenen bu işler birer çığ haline geldiği için danışan bu işleri yapmak konusunda yeterince kendini motive hissetmeyebilir.

Böyle durumlarda kullanılan önemli tekniklerden biri Aşamalı Etkinlik Planı’dır.

Önce kaçınılan veya ertelenen durumların listesi çıkarılır. Örneğin;

• Ödev hazırlama
• Ev işlerini yapma
• Tezini tamamlama

Daha sonra burada tüm işleri yapmak değil bir işi parçalara bölerek yapmak ve gerekli adımları yapmak önemlidir. Örneğin: tezini tamamlamak için yapılması gereken bir dizi adımları takip etmektir.

Sistematik Duyarsızlaştırma

Özellikle Fobi ve Anksiyetenin tedavisinde kullanılır. Güney Afrikalı psikiyatrist Joseph Wolpe tarafından geliştirilen bir tür davranış terapisidir. Gevşeme eğitimi (aşamalı kas gevşetme, nefes egzersizi) ile başlar. Korku/kaygı hiyerarşisi ile devam eder. En az korku duyulan durumdan en çok kaygı duyulan duruma doğru bir çalışma yapılır. Bu kısımda danışandan alınan öykü dikkatle işlenmelidir. Son aşama olarak duyarsızlaştırma gelir. Burada amacımız korku veren durum ile gevşemenin yeni bir bağ oluşturmasını sağlamaktır. Yani yeni bir öğrenme gerçekleştirmektir.

 Maruz Bırakma

Bireyin kaçınmakta olduğu durumlara küçük dozlarda maruz bırakılarak bireyin kaçındığı duruma olan duygu birikiminin hafifletilmesi amaçlanır. Kişi aslında korku/kaygı veren durum oldukça ya kaçınma davranışları gösterir ya da güvenlik arayışı davranışına yönelir. Kaçınma ve güvenlik arayışları sürdükçe de bu korku ve kaygı daha çok pekiştirilir. İşte bu sorunlu davranışı önlemek için maruz bırakma yöntemiyle danışana yardımcı olunabilir. Burada amaç sistematik duyarsızlaştırmada olduğu gibi korku/kaygının azaltılması değil, tam tersine korku/kaygıyı ortaya çıkarmaktır.

Prova Yapma

Bireyin kaçınmakta olduğu, kendisine zor gelen sosyal durumların yükünü terapistiyle prova yaparak hafifletilmesi, bireyin kaçındığı düzeyde zorlayıcı bir durum olmadığının fark ettirilmesi amaçlanır.

Bilişsel Davranışçı Terapi Kaç Oturum Sürer?

Bilişsel davranışçı terapide de diğer terapilerde olduğu gibi oturum sayısı danışan öyküsüne bağlıdır. Örneğin 45 yaşındaki bireyin yaşam deneyimine bakıldığında erken dönemde geliştirdiği düşüncelerin kalıcılığı ile 18 yaşındaki bireyin otomatik düşünce kalıplarının değişebilirliği aynı değildir. Bu düşünceleri değiştirmek ve yerine başka düşünceler koymak danışanın yaşam öyküsüyle ilgilidir. BDT’de terapist danışanın hızına ayak uydurur. Bu yüzden BDT süreciyle ilgili net bir şey söylemek mümkün değildir. Ancak diğer taraftan terapistin amacı 10-12 oturum arasında danışanın kendisini daha rahat hissetmesine yardım etmektir. Bu yüzden oturumlar bazen 8 oturum bazen ise 14-15 oturum devam eder diyebiliriz.

Bilişsel davranışçı terapi izmir (bdt izmir) başlamak ya da izmir psikolog tarafından BDT ile ilgili bilgi almak, psikolog izmir görüşmesi ve izmir psikolog fiyatları için bizimle iletişime geçebilirsiniz.