DEPRESYON
Depresyon kişinin günlük yaşamını ve uyumunu etkileyecek düzeyde ciddi bir üzüntü halidir. Üzüntü ve karamsarlık, yaşamdan zevk alamama, uyku bozukluğu, iştah bozukluğu, hareketlerde durgunluk ya da sıkıntı nedeniyle yerinde duramama, halsizlik bitkinlik, suçluluk duygusu, dikkatini toplayamama, ölüm ya da intihar düşüncesi depresyon bulgularındandır.
Aşağıdaki belirtilerden en az beşi en az iki haftadır, hemen her gün ve gün boyu sürmüş ise “Majör Depresyon” teşhisi konulur. Ancak pratikte daha az bulgu olsa da kişinin yaşamını olumsuz etkiliyorsa psikiyatrik tedaviye başvurulmalıdır.
- Her zaman zevk alınan şeylere ilgi duymama, isteksizlik, yaşamdan zevk alamama.
- Üzüntü, keder, neşelenememe, karamsarlık, umutsuzluk, çaresizlik duyguları.
- Suçluluk duygusu; kendine güvende azalma, kendini değersiz, işe yaramaz hissetme.
- Uyku bozuklukları (az ya da çok uyuma, uykunun bölünmesi).
- Bedensel güçsüzlük, halsizlik, çabuk yorulma.
- İştah ve kilo değişiklikleri (Az ya da çok yeme, kilo alma ya da verme).
- Hareketlerde ya da düşüncede yavaşlama.
- Dikkatini toplayamama.
- Ölüm intihar düşünceleri.
Depresyon tedavi olmasa da kısa sürede kendiliğinden iyileşir mi?
Hayır. Çoğunlukla doğru değil. Eğer tedavi edilmezse aylar hatta yıllar boyu sürebilir. Giderek şiddetlenebilir ve tam bir çaresizlik ve karamsarlık ile kişi yaşamına son verebilir. Kimi durumlarda özellikle yaşamsal olaylara bağlı hafif şiddette karamsarlık stres verici olayların azalması sonucunda kendiliğinden düzelebilir. Hafif şiddette depresyonun olduğu bu durumlarda danışmanlık hizmeti ya da destekleyici psikoterapi de tedavi edici olabilir.
Depresyon belirtileri gösteriyorum. Arkadaşlar tatil yap, git gez eğlen diyorlar. Siz ne dersiniz?
Hayata karşı ilgisini kaybetmiş, eskiden keyif aldığı şeylerden haz almayan depresyon hastasına bunları söylemek, tam tersi etki eder. Depresyondaki kişi bunları yapamadığı için kendini daha da kötü hissedecektir. Yapılması gereken, bu isteksizliğin hastalıktan kaynaklandığını ve geçici olduğunu sürekli hatırlatmak, tıpkı tansiyon ya da şeker hastasında olduğu gibi ilaçlarını düzenli kullandığında yavaş yavaş düzeleceğini söylemektir. Günlük aktivitelere katılım sabah kalktığında günlük bakımını yapmak ve günlük kıyafetleri giymek gibi en basit olanından başlamalıdır.
Uzun süredir içime kapandım. Depresyon belirtilerinin bir kısmını gösteriyorum ama her gün değil ve sürekli değil. Bunlar normal mi? Normalse niye bana anormal geliyor? Normal değilse durumum ne kadar ciddi?
İçe kapanma sizin de aklınızdan geçtiği gibi bir depresyon belirtisidir. İçe kapanma bazı kişilik bozukluklarında, kronik şizofrenik bozukluğun başlangıç döneminde, ya da ağır örseleyici bir olay sonrasında görülebilir. Bunlardan herhangi birinin sizde olup olmadığının anlaşılması ve nasıl bir tedavi yönteminin izlenmesi gerektiğine karar verilebilmesi için daha detaylı bilgi ve en doğrusu görüşmeye ihtiyaç vardır. “Normal midir?” sorusuna gelince, normalin geniş bir tanımını kabul edecek olursak, bu durum sizi rahatsız ettiğine ve bu soruyu sordurduğuna göre normal kabul etmemek doğru olur. Diğer yandan ağır yaşamsal olaylar, hayal kırıklıkları sonrası insan normal olarak içine kapanabilir ama eğer kendiliğinden günlük yaşamına dönemiyor bu durumun içinden çıkamıyorsa yardım almasında fayda vardır. Ne kadar ciddi olduğuna ise siz ve sizi tanıyan insanlar karar verecek.
Depresyonun sıklığı etkileyen çevresel faktörler var mıdır?
Depresyon epidemiyolojisi ile ilgili pek çok araştırma vardır. Genel olarak majör depresif bozukluk ile sosyoekonomik statü arasında bir ilişki bulunamamıştır. Bazı çalışmalar depresyonun kırsal alanda daha fazla olabileceğini göstermektedir. Ya da özel şartlara bağlı olarak yöresel dağılımda farklılıklar olabilir. Örneğin kuzey kutbunda uzun kışlara bağlı olarak depresif semptomların daha fazla görüldüğü bulunmuştur. (Palinkas LA, Houseal M, Rosenthal NE. Subsyndromal seasonal affective disorder in Antarctica. J Nerv Ment Dis 1996 Sep;184(9):530-4)
Depresif duygudurum
Depresyonun anahtar özelligi inatçı depresif duygu durumdur. Depresyon ile ilgili olarak çökkün duygulanım terimi kullanılır; bu, duygu durumunuzun depresif hale gelmeden öncekine göre çökmüş olduğu anlamına gelir. Mutsuzsunuzdur hem de yalnızca kısa bir süreliğine değil. Ama sizi mutsuz eden yalnızca hayatın şu veya bu yönü değildir. Neredeyse sürekli bir keder ve ümitsizlik duygusu yaşamınıza egemen olmuştur. Her şey gri ve renksiz görünür.
Artık mutlu değilsinizdir. Zaman zaman kendinizi mutlu hissedebilseniz bile bu enderdir. Kederinizse süreklidir. Bazen bu kadar üzgün ve olumsuz olmanın gerçekçi olmadığını görebilseniz bile, her şey önemsiz veya tehdit edici görünür. Sizin denetiminiz dışında, başınıza bir felaket geleceğini hissediyor olabilirsiniz.
Gün içinde duygu durum dalgalanmaları
Sürekli çökkün olsanız bile, günün bazı zamanlarında kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz. Olası örüntülerden biri: erken uyanırsınız ve her şey gözünüze berbat gözükür (sabah umutsuzluğu). Bununla birlikte gün içinde işler birazcık düzelir ve akşam olduğunda başka insanlarla birlikte olmaya az da olsa katlanabilirsiniz ve yapılması gereken işlerin bazılarını yapmayı başarabilirsiniz. Çökkünlük duygunuz birazcık azalmıştır. Bazıları içinse bu örüntü tersine gelişir.
İşlevlerde yavaşlama
Depresif duygu durumu içinde olan bireylerin konuşmaları ve davranışları yavaşlamıştır. Depresyon hastalarında şu durumlar görülebilir:
Daha az sayıda veya nadiren mimik kullanma
Gülümsememe
Diğer insanlarla daha az göz teması
Yavaş ve kısa konuşmalar söyleyecek bir şeyler bulamayabilirsiniz
Konuşsanız bile uzun sessizlikler ve duraklamalar
Jestlerde fakirleşme
Uzun süreler kıpırdamadan oturma
Daha yavaş hareket etme ve büyük hareketlerden kaçınma
Ayrıca psikolojik belirtileriniz de olabilir:
Daha yavaş düşünürsünüz
Bir şeyleri hatırlamakta ve yoğunlaşmakta zorlanırsınız
Karar vermekte zorlanırsınız
Kendinize ve çevrenize ilgi göstermezsiniz bu yüzden yapmakta olduğunuz işe uygun olmadığınız düşünülebilir.
Olumsuz düşünceler
Üzgün ruh halinizle yakından ilişkili olumsuz düşüncelere kapılabilirsiniz. Depresyona yakalanan herkes olumsuz düşüncelere kapılır. Belki, kendinizin veya başkalarının beklentilerini karşılayamamış olduğunuzu hissediyorsunuzdur. Ya da kendinizi kötü ve işinize layık olmayan biri olarak görüyorsunuzdur. Ayrıca tembel, ailesini fazla şımartan veya onlara aşırı sert davranan biri olduğunuzu da hissedebilirsiniz. Hatta kendinize kötü insan tanımını yakıştırabilirsiniz.
Suçluluk duygusu
Yaptığınız, yanlış yaptığınız veya keşke yapsaydım dediğiniz şeyler konusunda suçluluk duyuyor olabilirsiniz. Olumsuz düşüncelerinizde haklılık payı olsa bile suçluluk duygularınız abartılıdır. Bazen tümden gerçekdışıdır.