Oyun Terapisi Eğitimi

Oyun Terapisi Nedir?

Oyun terapisi, çocukların duygusal ve sosyal sorunlarının çözümü için etkin biçimde kullanılan bir terapi modelidir. Çocuklar oyun içinde kendilerini, duygularını ve yaşadıkları güçlükleri ifade edebilirler. Çocukların kendi duygularını tanımlayamamaları, sorunlarını ebeveynlerine veya diğer yetişkinlere ifade edememeleri nedeniyle çocuklarda oyun terapisinin kullanımı çok yararlıdır. Oyun terapisi seansı sıradan bir oyun zamanı gibi görünse de, oyun terapisi bundan çok daha fazla şey ifade eder.

Oyun terapisi çocukların duygusal ve sosyal sorunlarını çözmek üzere oyunu kullanan bir terapi yöntemidir. Oyun, çocuklar için rahatlama, fazla enerjinin atılması, uygulama yapma, isteklerin yerine getirilmesi, zevk alma ve bir öğrenme şeklidir. Ancak çocuklar için aynı zamanda oldukça ciddi bir iştir. Birçok işlevi içinde barındıran oyun; öncelikle çocuğun gelişimine büyük katkı sağlar. Çocuk oyun yolu ile sosyal ilişkiler kurar, oyun çocuğun sosyalleşmesine olanak sağlar. Oyun zihni kullanma, neden sonuç ilişkisi kurma, dikkat verme, plan yapma ve yaratıcılığı arttırma gibi becerileri kazandırarak çocuğun bilişsel gelişimine de hizmet eder.

İyi eğitim almış bir oyun terapisti, çocuğun sorunlarını gözlemlemek ve çocuk hakkında bilgi edinmek için oyun zamanını etkin biçimde kullanabilir. Terapist daha sonra çocuğun duygularını keşfetmesine ve çözülmemiş travma ile başa çıkmasına yardımcı olabilir. Çocuklar oyun yoluyla yeni başa çıkma mekanizmalarını ve uygunsuz davranışları nasıl sağlıklı davranışlara dönüştürebileceklerini öğrenebilirler. Oyun terapisi sürecinde karşılaşılabilecek birçok durum için örnekler sunan en iyi oyun terapisi eğitimi programını sunmak için uygulama ağırlıklı bir müfredat oluşturduk.

Oyun terapisi, psikologlar ve psikiyatristler gibi çeşitli ruh sağlığı uzmanları tarafından uygulanmaktadır. Ayrıca davranış ve uğraşı terapistleri, öğretmenler ve sosyal hizmet uzmanları tarafından da oyun terapisi uygulanmaktadır.

Oyun Terapisinin Faydaları

Yapılan araştırmalara göre, oyun terapisine yönlendirilen çocukların yüzde 70'ten fazlası olumlu bir değişim yaşıyor.

Bazı çocuklar oyun terapisine biraz tereddütle başlayabilirken, ilerleyen süreçte genellikle terapiste olan güven artar. Çocuk daha rahat hissettikçe ve oyun terapisti ile aralarındaki bağ güçlendikçe, oyunlarında çocuk daha yaratıcı ve daha dışadönük hale gelebilir.

Oyun terapisinin faydalarından bazıları şunlardır:

• çocuğun daha fazla sorumluluk alması
• başa çıkma stratejileri ve yaratıcı problem çözme becerileri geliştirmesi
• öz saygı
• başkalarına empati ve saygı
• kaygının hafifletilmesi
• duyguları tam olarak deneyimlemeyi ve ifade etmeyi öğrenme
• daha güçlü sosyal beceriler
• daha güçlü aile ilişkileri

Oyun terapisi ayrıca dil kullanımını teşvik eder, çocuklarda ince ve kaba motor becerilerini geliştirebilir. Oyun terapisi tek başına veya diğer terapilerle birlikte kullanılabilir.

Oyunun çocuklar için iyileştirici özelliklerinin yanısıra oyun içinde kazanma - kaybetmenin bulunması çocukta mutluluk, üzüntü, sevinç ve hayal kırıklığı duygularını uyandırır ve diğer arkadaşlarının duygulanımlarına şahitlik etmelerini sağlayarak duygusal gelişimini hızlandırır. Oyun içindeki hareketler, kas gelişimine; ince ve kaba motor becerilerini geliştirmelerine, fiziksel gelişimine katkı sağlamaktadır. Oyunun çocuklar için aynı zamanda terapötik bir işlevi de vardır. Çocuklar oyun yolu ile iç dünyalarındaki korku, kaygı ve çatışmaları dışa atarak rahatlama yaşarlar. Oyun içinde korkuları ile yüzleşip onlarla baş etme becerisi kazanırlar. İyi bir oyun terapisi eğitimi oyunun ve oyun terapisinin tüm bu yönleri hakkında bilgi ve beceri kazandırır.

Oyun terapisi genellikle 3 ile 12 yaş arasındaki çocuklarda kullanılır. Oyun terapisi aşağıdakiler gibi çeşitli durumlarda yararlı olabilir:

• kronik hastalıklar
• gelişimsel gecikme veya öğrenme güçlüğü
• okuldaki sorunlu davranışlar
• agresif veya kızgın davranışlar
• boşanma, ayrılma veya yakın bir aile üyesinin ölümü gibi aile sorunları
• doğal afetler veya travmatik olaylar
• aile içi şiddet, taciz veya ihmal
• anksiyete, depresyon, yas
• yeme ve tuvalet sorunları
• dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• otizm spektrum bozukluğu (ASD)

Oyun Terapisi Süreci Nasıl İşler?

Çocuklar ve yetişkinler arasında iletişim kopuklukları yaşanabilir. Yaşa ve gelişim aşamasına bağlı olarak, çocuklar yetişkinlerin dil becerilerine sahip değildir. Bir şeyler hissedebilirler ama çoğu durumda bunu ya bir yetişkine ifade edemezler ya da çevrelerinde duygularını ifade edebilecekleri güvendikleri bir yetişkin yoktur. Bazı durumlarda yetişkinler çocuğun sözlü ve sözlü olmayan ipuçlarını yanlış yorumlayabilir veya tamamen gözden kaçırabilir.

Çocuklar dünyayı ve hayatı anlamlandırmayı oyun yoluyla öğrenirler. Oyun terapisi ortamı çocukların iç dünyalarını ve en derin duygularını ifade etmekte özgür oldukları bir alandır. Oyun terapisti çocuklar için sembol görevi gören oyunların ve oyuncakların anlamını keşfetme konusunda uzmanlaşmıştır. Çocuk yetişkin dünyasında kendini yeterince ifade edemediği için terapist, çocuğu oyun terapisi ortamında çocuğun duygularını ve sorunlarını tespit eder.

Oyun terapisinde, çocuk giderek daha rahat hisseder ve duygularını paylaşmaya daha eğilimli hale gelir. Çocukların oyun terapisi seanslarında baskı altında olmadan kendi hızlarında ve kendi iletişim yöntemleriyle kendilerini ifade etmelerine izin verilir.

Oyun terapisi, terapiste ve çocuğun özel ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterir. Başlangıçta oyun terapisti çocuğu oyun oynarken gözlemleyebilir. Ayrıca çocuk, ebeveynleri veya öğretmenleriyle ayrı görüşmeler yapabilir.

Kapsamlı bir değerlendirmeden sonra, oyun terapisti bazı terapötik hedefler belirler, hangi sınırların gerekli olabileceğine karar verir ve nasıl ilerleyeceğine dair bir plan oluşturur.

Oyun terapistleri, çocuğun ebeveyninden ayrı kaldığında nasıl davrandığına, yalnız nasıl oynadığına ve ebeveynleri geri döndüğünde nasıl tepki verdiğine çok dikkat ederler.

Oyun terapisi eğitimi bir çocuğun farklı oyuncak türleri ile nasıl etkileşime girdiği ve davranışlarının oyun terapisi ile nasıl değiştiğini anlama konusunda birçok bilgi ve beceri kazandırmaktadır. Çocukların, oyun ile korku ve endişelerini nasıl dışa vurdukları ve oyunu problem çözmek için nasıl kullandıklarını oyun terapisi eğitimi kursiyerlerimize öğretiyoruz.

Oyun terapistleri çocukla oynarken yaptıkları gözlemleri sonraki adımlar için bir rehber olarak kullanırlar. Her çocuk farklıdır, bu nedenle terapi bireysel ihtiyaçlarına göre uyarlanır. Terapi ilerledikçe, davranışlar ve hedefler yeniden değerlendirilebilir.

Gerekli olursa oyun terapisti ebeveynleri, kardeşleri veya diğer aile üyelerini oyun terapisine dahil edebilir. Oyun terapisti çatışma çözümünü öğretmeye, iyileşmeyi desteklemeye ve aile dinamiklerini iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Oyun terapisi eğitimi programlarımızda detaylı olarak yer verdiğimiz oyun terapisi teknikleri, oyun terapistleri tarafından çocuğun yaşına, gelişim düzeyine ve sorununa bağlı olarak seçilir.

Başarılı bir oyun terapisti olmak için alınması gereken en iyi oyun terapisi eğitimi özellikle uygulama yöntemlerini içermelidir.

Oyun Terapisi Teknikleri

Oyun terapisinde bir seans  yaklaşık 30 dakika ile bir saat arasında sürer ve genellikle haftada bir kez yapılır. Kaç seansa ihtiyaç duyulduğu, çocuğun terapiye ne kadar iyi yanıt verdiğine bağlıdır. Oyun terapisi yönlendirici oyun terapisi ve yönlendirici olmayan oyun terapisi şeklinde ayrılır. Yönlendirici (direktif) yaklaşımda, terapist seansta kullanılacak oyuncakları veya oyunları belirleyerek liderliği üstlenir, oyunu belirli bir hedefle yönlendirir.

Direktif olmayan yaklaşım daha az yapılandırılmıştır. Çocuk uygun gördüğü oyuncakları ve oyunları seçebilir, oyun terapisti yalnızca birkaç talimat verir, çocuk kendi yöntemleriyle oynamakta özgürdür. Oyun terapisti çocuğu yakından gözlemler ve uygun şekilde oyuna katılır.

Seanslar, çocuğun kendini güvende hissettiği ve kısıtlılıkların az olduğu bir ortamda gerçekleştirilmelidir. Oyun terapisti aşağıdakileri teknikleri kullanabilir:

• yaratıcı görselleştirme
• hikaye anlatımı
• rol yapma oyunu
• oyuncak telefonlar
• kuklalar, doldurulmuş hayvanlar ve maskeler
• oyuncak bebekler, aksiyon figürleri
• sanat ve el işi
• su ve kum oyunu
• bloklar ve inşaat oyuncakları
• dans ve yaratıcı hareketler

Oyun Terapisi Uygulamaları

Çocuğa ve duruma bağlı olarak, terapist ya çocuğu belirli oyun yöntemlerine yönlendirebilir ya da kendisinin seçmesine izin verebilir. Terapistin çocuğu tanımak ve sorunlarıyla başa çıkmasına yardımcı olmak için oyun terapisini kullanabileceği birçok yol vardır.

Örneğin, oyun terapisti çocuğa bir oyuncak bebek evi ve bazı oyuncak bebekler sunarak evdeki bazı sorunları canlandırmasını isteyebilir. Veya çocuğu, stresli veya korkutucu bulduğu bir şeyi canlandırması için el kuklaları kullanmaya teşvik edebilir.

Oyun terapisinde çocuğun neler getirebileceğini görmek için hikaye anlatması istenebilir. Veya oyun terapisti benzer bir sorunu çözen hikayeler okuyabilir.

Oyun Terapisi

Soru: Danışanlarınız ile yapmış olduğunuz görüşmelerde oyun terapisi uygulamalarından faydalanıyor musunuz? Faydalanıyorsanız hangi yöntemleri daha sık kullanıyorsunuz?

Cevap: Çocuk merkezli oyun terapisi yöntemini kullanmayı sıklıkla tercih ediyoruz.

Soru: En çok hangi yaş grubundaki çocuklarla çalışırken oyun terapisi yöntemlerinden faydalanıyorsunuz?

Cevap: 5-11 yaş aralığındaki çocuklarda, seans sürecimi oyun terapisinden de faydalanarak yapılandırırım. Bazı seanslarımda sadece oyun terapisi yöntemi ağırlıklı çalışırken bazı seanslarımda oyun terapisini, diğer kullandığım teknik veya tekniklerle birlikte destekleyici olarak kullanabiliyorum.

Soru: Genel olarak hangi tür yakınmalarla gelen danışanlarınıza bu terapi yöntemini uygun buluyorsunuz?

Cevap: Genel olarak bu yakınmaları başlıklar altında toparlarsak; Çocuklarda depresyon, takıntılar, kaygı bozuklukları, cinsel ve fiziksel istismar, travma, anne-baba boşanması, mükemmeliyetçi ebeveyn tutumları, alt ıslatma, mastürbasyon, yemek yeme sorunu, uyku sorunu vb. durumlar sonucunda duygusal ve davranışsal problemler yaşayan çocukların iç dünyasını anlamak, duygusal problemleri ile başa çıkmalarını sağlamak, yaşadığı sıkıntılara alternatifler ve çözümler üretmek için başvuran danışanlarımızda çocuk merkezli oyun terapisi tekniğini kullanırız.

Soru: Sizce Filial terapi uygulamalarının diğer oyun terapisi yöntemlerinden farkları nelerdir? Genel olarak bu konuda bizi bilgilendirebilir misiniz?

Cevap: Tüm psikoterapi modellerinde aileler çocuklarla ilgili her süreçte destekçi olmak durumundadır ancak Filial terapideki kadar etkin değillerdir. Filial Terapide ebeveynler diğer terapi yöntemlerine göre süreçte doğrudan etkilidirler. Terapinin bir parçası olurlar, terapistin gözetiminde terapi sürecinin bir bölümünü yönetirler.

Soru: Terapiye katılan aile yapılarıyla ilgili genel gözlemleriniz nelerdir? (Sosyo-ekonomik-kültürel)

Cevap: Psikoterapi ülkemiz için henüz yaygınlaşmış, kolay ulaşılabilir bir hizmet değil ancak çocukları için terapiye başvuran aile sayısı epey fazladır. Genellikle orta düzey veya yüksek ekonomik gelire sahip aileler başvuruyorken bazen düşük ekonomik gelir elde eden aileleri de terapilerde görebiliyoruz. Gelişime açık aileler daha sıklıkla uzman yardımı aramaktadır.

Soru: Ailelerin oyun terapisi süreciyle ilgili tutum ve davranışlarıyla ilgili gözlemleriniz nelerdir?

Cevap: Aileler genellikle terapiye oyun terapisi hakkında bilgi sahibi olarak başlamıyorlar, süreci sadece oyun oynanan bir saatmiş gibi algılayabiliyorlar. Oynanan oyunun, seans odası dışındaki oyunlar gibi olduğu, ancak uzman değerlendirmesi ve bazı tekniklerin kullanılmasıyla yapılandırıldığı aileye seans süreci içerisinde, Oyun Terapisi Uzmanı tarafından ayrıntılı şekilde iletilmeli. Aileler sürece ve çocuklarına dair seans içerisinde bilgilendirildiklerinde daha rahat ve güvende hissediyorlar.

Soru: Terapi süreci ile aile çocuk iletişiminde hangi tür becerilerin kazandırılabilmesini/geliştirilebilmesi öngörüyorsunuz?

Cevap: Sağlıklı iletişim kurmanın kendisi bir beceridir. Bu beceri için temel koşullardan birisi de bireylerin iletişim tarzlarındaki çatışmaya zemin hazırlayan dili bulmalarıdır. Anne ve babaya, genellikle hangi tutumda davranan bir ebeveyn, sahip oldukları çocuklarının gelişim dönemi özelliklerinin bilincinde olup olmadıkları, aile içerisinde görev ve sorumlulukların nasıl paylaşılması gerektiğine dair iletişim psiko-eğitimiyle aileye bu beceri kazandırılabilir. Aynı şekilde ailenin iletişim dilindeki hatalar tespit edilerek düzeltilebilmesi adına da adımlar atılabilir.

Soru: Filial terapi uygulama sırasında karşılaşılan güçlükler var mıdır? Var ise bunları aşmak için nasıl bir yol izliyorsunuz?

Cevap: Filial terapide, ailelerin terapi sürecine olan motivasyonunu diri tutmak adına hem terapist hem de aileler oldukça fedakarlıkta bulunmalı ve sabır gösterebilmelidir. Zaman ve sabır açısından filial terapiyi güç bulduğumu söyleyebilirim. Bunları aşmak için de aileyi düzenli ve eksiksiz şekilde psiko-eğitimle bilinçlendirmeli, sabırlı olmaları konusunda aileye destek verilmelidir.

Soru: Oyun terapisi uygulamaları sonucunda çocukta gözlemlediğiniz değişikliklerin neler olduğunu paylaşır mısınız?

Cevap: Oyun terapisinde, terapist başvuruda bulunan çocuğu koşulsuz kabul eder. Bu kabulü görev ve hisseden çocuk zamanla çatışmalarını, sıkıntılarını, oyunu ve oyuncakları kullanarak ortaya koyar. Terapistte, çocuğun oyununu gözlemleyerek ve onu anladığını hissettirerek çocuğun rahatlamasını sağlar. Oyun terapisi, çocuğun yaşadığı problemleri ve zorlukları önlemede ya da çözmede yardım sağladığı gibi, çocuğun gelişimine ve büyümesine de katkı sağlar.

Soru: Oyun terapisi uygulamaları sonucunda ebeveynlerdeki tutum ve davranış değişiklikleri hakkında gözlemlerinizi paylaşabilir misiniz?

Cevap: Genellikle ebeveynler için çocuklarında meydana gelen ufacık bir değişim veya gelişim çok büyük anlamlar ifade eder. Terapide sadece çocuk veya çocuklara oyun terapisi yapmaktan ziyade, ailelere de uzman tarafından çocuğa dair bireysel destek sunuluyor. Bir yandan da aileler uzmanlarla görüşme sağladıktan sonra çocuğa dair farkındalık kazanıp daha bilinçli ebeveynler olabiliyorlar.