Madde Bağımlılığı Nedir? Madde Bağımlılığı Tedavisi

Madde bağımlılığı Dünya Sağlık Örgütünün, 11. revizyonunu yayımladığı Uluslararası Hastalık Sınıflandırması El Kitabı’na göre, vücudun işlevlerini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bundan dolayı zarar görüldüğü hâlde bu maddelerin kullanımının bırakılamamasıdır. Madde bağımlısı olan kişi, madde kullanamadığında yoksunluk belirtileri yaşar. Yoksunluk; madde alınmadığında ortaya çıkan fiziksel ve psikolojik semptomlara denir, semptomlar maddeye göre değişkenlik gösterebilir. Kişi yoksunluk belirtileri arttıkça maddeye olan toleransı gelişir ve bu şekilde madde kullanımının dozunu ve sıklığını arttırır.

Kişi Ne Zaman Madde Bağımlısı Sayılabilir?

Bir kişiye madde bağımlısı denilebilmesi için aşağıdaki durumlardan en az üçü 12 aylık bir süreç içerisinde görülen ve kişinin işlevini bozmaya başladığında kişi bağımlı denilebilir:

• Planlandığından daha fazla madde almak
• Bırakmak için sonuç vermeye çabalar
• Toplumsal ilişkileri aksatmak
• Tehlikeli durumlarda kullanmak-suç işlemek
• Miktarı arttırmak
• Madde ile ilgili konulara fazla zaman ayırmak ya da sosyal ilişkileri madde ile kurmak
• Tolerans gelişmesi

Bağımlılık Yapan Maddeler

• Tütün
• Alkol
• Opiyatlar: Morfin, Eroin, Kodein, Metadon
• Uyarıcılar: Amfetamin, Ecstasy, Kokain, Kafein
• Merkezi Sinir Sistemini baskılayanlar: Barbitüratlar, Benzodiazepinler (Diazem, Rohypnol, Xanax), Akineton
• Halüsinojenler: LSD, Meskalin, Psilocybin,
• Uçucu maddeler (Volatile hydrocarbons): Tiner, Benzin, Gazolin, yapıştırıcılar (Bali, UHU gibi yapıştırıcılar)
• Esrar ve benzerleri
• Fensiklidin (PCP)

Madde Bağımlılığı Belirtileri

Madde bağımlılığı belirtilerini üç grupta incelenebilir.

     1-Fiziksel Belirtiler

• Gözde kızarıklık ve göz bebeklerinde büyüme
• Uyku bozuklukları (çok uyuma/ hiç uyumama)
• Yeme bozukluğu, genelde az yemek yeme ve buna bağlı ani kilo kaybı
• Kusma ve iştahsızlık
• Sürekli olarak yorgun hissetme
• Epilepsi kaynaklı olmayan bayılmalar
• Fiziksel olarak bitkin görünme
• Hareketlerde koordinasyon bozukluğu
• Kişisel olarak bakımdan eksik kalma
• Ağız kokusu
• Ellerde istemsiz titreme

     2-Davranışsal Belirtiler

• Okula, derslere ya da işe karşı ilgide azalma
• Başarıda düşme
• Hobilere karşı ilgisizlik
• Çevreden şikâyet alma
• Maddi durumu madde kullanımına yeterli değilse çevreden sürekli borç alma
• İçe kapanma, dış dünyayla minimum düzeyde bağlantı kurma
• Agresif davranışlar sergileme
• Göz kontağı kurmadan konuşmaya çalışma
• Arkadaş grubunda değişiklik
• Sosyal aktiviteler için buluşulan mekân değişikliği
• Kötü kokuları bastırmak için gereğinden fazla parfüm, sakız kullanma
• Suç işlemeye yatkın davranışlar
• Duygu durumunda ani iniş-çıkışlar
• Motivasyon eksikliği
• Dikkat dağınıklığı
• Aşırı şüpheci davranışlar

3-Psikolojik Belirtiler

• Genel bir motivasyon eksikliği,
• Odaklanma güçlüğü, dalgınlık veya uyuşukluk,
• Herhangi bir sebebi olmaksızın korku duyma, içine kapanma, gerginlik yaşama veya aşırı şüphecilik

Madde Bağımlılığı Nedenleri

Madde bağımlılığı nedenleri çok çeşitli olabilir. Özellikle aile tutumu çok önemlidir. Ebeveyn çocuk arasındaki bağlanma ve ilgi eksikliği, zorbalık içeren davranışlara uğrama, aile içi kuralların olmaması veya açık uçlu olması, alkol ve madde bağımlılığı olan ebeveyne özenme veya maruz kalma gibi sebepler oldukça etkilidir. Sıklıkla görülen diğer sebepler aşağıdaki gibidir:

• Merak
• Kendi sınırlarını aşma çabası
• Asilik
• Farklı olma dürtüsü
• Arkadaşlarına uyma
• Gruptan kopmak istememe
• Sorunlarını çözebilmek veya unutmak
• Daha iddialı olmak/görünmek isteği

Madde özendiren bir kültürde büyümüş olmak da oldukça etkilidir. Bir maddeye bağımlı olan kişinin başka bir maddeye de bağımlılık geliştirme olasılığı daha yüksektir. Mizaç yapısı olarak daha dürtüsel, engellenme toleransı düşük, meraklı bireylerde madde kullanımı daha yaygındır.

Madde Bağımlılığı Zararları

Madde bağımlılığı olan kişiler madde kullandıklarında merkezi sinir sistemlerinin farklı bölgelerini etkileyen madde fiziksel ve psikolojik tahribata yol açar. Hücresel öğrenme denilen süreç ile vücut maddeyi tanır ve beyin hafızada bu tanıma bilgisini saklar. Madde kullanımının hiçbir zaman güvenli bir şekli yoktur.

• Aklı ve iradeyi işlemez hale getirir. Kişiyi normal yaşam ve davranışlarından uzaklaştırır.
• Bulantı, kusma, karın ağrıları, kabızlık, ishal, mide ve bağırsak spazmlarına/kanamalarına sebep olur.
• Tüm iç organların zarar görmesine ve buna eşlik eden bir dizi hastalığa neden olur.
• Zehirlenmelere ve bu yolla gelen ölümlere sebep olur.
• Uyuşturucular, bireyin çevreye uyum yeteneğini azaltır. Bağımlı giderek aileden ve çevresinden kopararak, yalnızlaşır. Çoğu zaman bu tabloya ağır bunalımlar eşlik eder.

Madde Bağımlılığı Tedavisi

Madde bağımlılığı tedavisi izmir mümkün olan bir sorundur. Madde bağımlılığından kurtulma yollarının birincisi bırakmaya karar vermektir. Karar vermek, yüzde yüz motive ya da istekli olmak demek değildir.  Madde kullananların çoğu başlamak için tamamen istekli ve motive olmayı bir koşul gibi gördükleri için bırakmayla ilgili ilk adımı atamazlar. Oysa istek ve motivasyon bazen ilk adımı attıktan sonra yükselir. Madde bağımlılığı evde tedavisi çoğu zaman işlevsel olmayabilir. Çünkü tedavide bireyin yalnızca kendi çabası yeterli olmaz. Madde bağımlılığı tedavisi yatarak ya da ayaktan olabilir. Bireyin hangi şekilde tedavi olacağı bağımlılığın şiddeti ile alakalıdır. Bağımlılığın tedavi süreci de üç yönlüdür bunlardan birincisi tıbbi destek ikincisi psikolojik destek ve üçüncüsü sosyal destektir. Bu yönlerden birinin eksik olması diğer tarafları da etkileyeceğinden tedavi sürecini zorlaştırmaktadır.

Bağımlılık tedavisindeki temel amaç kullanılan maddenin bırakılması ve yeniden kullanmamasına yönelik nüks önleyici çalışmaların yapılmasıdır. Yoksunluk belirtilerinin ortadan kaldırılması ve madde isteğinin azalmasına yönelik arınma (detoksifikasyon) süreci tıbbi destek ile sağlanmaktadır. Yoksunluk belirtileri kullanılan maddenin cinsine ve kişinin eşlik eden psikiyatrik bozukluklarına göre değişebilmektedir. Örneğin yoksunluk döneminde kişi terleme, titreme, eklem ve kas ağrıları, karın ağrısı, gerginlik ve huzursuzluk hissi, uyuyamama gibi sorunlar yaşamaktadır. Bu belirtilerin ortadan kaldırılması için tıbbi destek şarttır. Tıbbi destek kadar psikolojik destek de oldukça etkilidir. Çünkü madde bağımlılığı çoğu zaman bir psikolojik sorunla ortaya çıkmaktadır. Madde bağımlılığında psikolog izmir görüşmeleri oldukça önemlidir. Bağımlılık tedavisinde Bilişsel Davranışçı Terapi ve Motivasyonel Görüşme Tekniklerinin etkin olduğu bilinmektedir.

Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve toplumsal boyutları olan madde bağımlılığının tedavisinde rehabilitasyon merkezleri büyük bir öneme sahiptir. Bağımlılık tedavisi sonrası bireylerin tedavi kurumları ile irtibatta kalmalarını sağlayarak tekrar uyuşturucu madde kullanmadan sosyal hayata uyumlarını kolaylaştırmak amacıyla Bağımlı Hastalar İçin Rehabilitasyon Modeli (BAHAR) oluşturulmuştur. AMATEM 18 yaş ve üzeri Alkol/ Madde kullanım bozukluğu olan kişilerin tedavilerinin yapıldığı ayakta ya da yataklı tedavi hizmeti sunan bir rehabilitasyon merkezidir.

Hasta ve doktor iş birliğiyle yürütülen tedavi, 2-6 hafta arasında hastanede yatarak arındırma ve bir yıl süre ile psiko-sosyal tedavi şeklinde gerçekleşmektedir. En iyi korunma yolu hiç başlamamaktır.

Madde bağımlılığı için hangi doktor izmir ile ilgili bilgi almak,madde bağımlılığı tedavisi ya da önleme çalışmaları ile ilgili alanında yetkin izmir psikolog arayışı içindeyseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.